Wywiad z Krystianem Kajewskim

W

Krystian Kajewski- Nie wiem, co należy do moich obowiązków. Jak Rachela z Wesela piszę o tym, co mi w duszy gra…

Żołnierz, który wszystko widział podwójnie

u Hellera albo artysta jako złodziej ognia u Rimbaud. Surrealizm jest mi bardzo bliski. Przede wszystkim ten malarski: Dali, Chirico. Formacja Bretona odcisnęła na mnie niezaprzeczalnie piętno.

Poza tym błądzimy po omacku. Awangarda najszybciej się starzeje. Tak powiedział ponoć Pasolini. Kto go jeszcze pamięta? Surrealizm jednak jest wiecznie żywy.

Nie zmieniajmy tematu. Surrealizm jest moim ulubionym gettem. A ja, jak Żyd Wieczny Tułacz, udaję się w każdej kolejnej próbie literackiej na ekspedycję w Nieznane.

Dlaczego mnie o to pytasz? To dość odległe czasy. Faktycznie mam za sobą prawie czteroletnią przygodę z profesją prowadzącego własną, autorską audycję radiową o tematyce kulturalnej. Mniej więcej czterysta wywiadów, które przeprowadziłem w tych latach z artystami.

To taśma – matka, jestem bardzo dumny z tego radiowego przedstawienia. Męczyłem Ossowskiego przez kilka miesięcy, żeby to wyemitował.

Kiedy wtedy rozmawialiśmy, byłem przejęty nagłą śmiercią mamy…

De Chirico to taki Pułkownik Cathcart wśród surrealistów. Posługuję się tymi porównaniami, bo paragraf 22 Hellera to jedna z moich ulubionych książek. Z ducha nadrealistyczna. Absurd to potężny pierwiastek rzeczywistości, a surrealiści za klucz do niej obrali sobie penetrację podświadomości i marzeń sennych. Ale to długowieczna tradycja, sięgająca Calderona czy Szekspira. W istocie jaźń jest trochę kaźnią.

Pierwszy pułkownik surrealizmu, postać wyrastająca ponad legion swoich towarzyszy. Avida Dollars, jak mawiał o nim Breton. Wizjoner o megalomańskich zapędach. Otworzył malarstwo w kierunku figuratywnego rozpędu absurdalnego.

Była, jest i będzie dla mnie wszystkim, całym Wszechświatem. Ta książka to rodzaj rozmowy z Mamą.

Pisanie o Mamie, stąd tytuł MAMMOGRAFIA, to próba przekroczenia pewnej granicy. Dzielącej śmierć od życia. Ale przede wszystkim ekspedycja poszukiwawcza.

Osobiście dla mnie moja poezja spełnia takie poniekąd zadanie- też piszesz wiersze…

Pisarz świetnie czuje się w roli outsidera.

Najwyższą wartością jest życie w zgodzie z samym sobą. Kiedy zatem nie mam nic do powiedzenia, nic nie piszę. Pisać wiersze należy rzadko i z rozmysłem – Milosz. Staram się stosować do tej zasady. Minimum słów – maksimum treści. Stąd moje pisanie jest ostatnio oszczędne.

Z perspektywy czasu niektóre wcześniejsze decyzje nie wydają się już tak śmiałe. Ale trochę filozofii staram się zawrzeć w moich utworach. Mając świadomość nieświadomości. Podświadome przeczucie prowadzenia za rękę, dłoń farbiarza, jak zgrabnie ujął to Auden.

Powieść rozwija się w sposób chaotyczny i odśrodkowy. To cytat z Wilcocka. To pamiętam, bo akurat czytam. A to motto zaczerpnąłem z któregoś filozofa. Może z Wittgensteina, a może z Nietzschego. Nie pamiętam w tej chwili. W każdym razie dobrze oddaje ono umiejscowienie w czasie. Jesteśmy jedną nogą w przeszłości. Teraz jest złudzeniem, a przyszłości wciąż nie ma. Za to przeszłość jest wszystkim, co mamy.

Wiem bowiem o tym bardzo dobrze, że najszybciej starzeje się awangarda. Żeby jeszcze ożywić Pasoliniego. Stąd staram się łączyć wodę z ogniem.

Ptaki latają, a poeci są trochę jak ptaki. Moim marzeniem od zawsze były słowa na wolności, skrzydlate słowa. Do tego wizja podróży w czasie połączyła się tutaj z ekspedycją przestrzenną. Pisanie to marzenie wcielone w życie.

Wygląda na to, że tak jest. Tworzenie światów odbywa się zatem na przestrzeni myśli i słowa. Ten pełzający zegar to Uporczywość pamięci Dalego. Wizja surrealistyczna, szczypta realizmu magicznego, a przede wszystkim połączenie reguły ecriture automatique z pewnymi rygorami formalnymi, oto mój Warsztat Omnipotencjalny. Wiara we własne nieskończone możliwości. W to, że jestem jako pisarz przede wszystkim odkrywcą.

W piekle przynajmniej jest ciepło, jest takie powiedzenie. Prowokacja powinna pobudzać do współudziału w pewnej intelektualnej grze, jaką ma być według mnie literatura. Jako pisarz, jestem wręcz zobowiązany do traktowania czytelnika jednocześnie poważnie, z drugiej strony z przymrużeniem oka. Puszczam więc perskie oko, licząc na to, że to zawsze lepsze niż rzucanie pereł przed wieprze. Jeśli wiesz, co chcę powiedzieć. Literatura powinna mieć w sobie tę niezbędną dawkę szaleństwa.

Jest poświęcona Mojej Mamie i jest książką o Nadziei.

Historycy literatury pewnie sklasyfikują mnie jako niepokornego neosurreealistę, ale nie dam się wepchnąć do żadnej szufladki. W istocie jestem przede wszystkim odkrywcą. Nawet jeśli to lądy, do których ktoś wcześniej dopłynął, moja podróż odbywa się na innych zasadach.

W literaturze fascynuje mnie przede wszystkim Nieznane. Nieznane, które jest Oceanem, po którym poruszamy się z nadzieją na odkrycie nowej drogi do Indii, a przypadkiem zupełnie odkrywamy Amerykę. Na własny rachunek.

Jestem trochę zdezorientowany tym nadmiarem, Piszę od lat i jest tego naprawdę sporo.

Już to zrobiłem. ABCDARIA leży w szufladzie od co najmniej AD 2008. To 26 histerii kobiet na skraju załamania nerwowego,których imiona rozpoczynają się na kolejne litery alfabetu. Napisałem nawet powieść rozwijającą scenariuszowe wątki, ABCDALI ABCDARIA ABCDEUS, rzecz albowiem stanowi tryptyk: estetyczno – erotyczno – eschatologiczny. Ostatnio napisałem krótki scenariusz do filmu wspomnieniowego o mamie. Mam też w szufladzie scenariusz będący adaptacją filmową Gry w klasy Julio Cortazara. Nie są to moje ostatnie słowa.

Albo co jeszcze?.. Zachęcam do lektury książki, nad którą pracuję obecnie, czyli WEHIKUŁU CZASU. Obszerne fragmenty wydrukował Wasz portal, za co dziękuję. Można też przeczytać fragmenty Wehikułu w grudniowym numerze Twórczości. Planuję całość wydać w formie książkowej, w tym roku, być może już na wiosnę, w marcu. Chciałbym połączyć to ze spotkaniami autorskimi.