Gościnne progi Związku Ormiańskiego w Gdańsku gościły wspaniałego twórcę Varużana Chastura. Varużan Chastur to współczesny ormiański poeta, publicysta oraz tłumacz literacki, od lat aktywny w środowisku literackim Armenii. Urodzony w 1961 roku w Erywaniu, ukończył filologię na Państwowym Instytucie Pedagogicznym im. Chaczatura Abowiana. W swojej karierze m.in. pracował jako pracownik muzealny, dziennikarz, dyrektor wydawnictwa i asystent ministra kultury. Jest autorem licznych tomików poetyckich, a jego przekłady literackie (m.in. „Rubajaty” Omara Chajjama) zdobyły uznanie i nagrody . Wydarzenie jakie miało miejsce w Gdańsku na Mariackiej w siedzibie Związku miało szczególny charakter. Podczas niego zaprezentowany został tomik wierszy autorstwa Varużana Chastura „Modlitwy Ararackie” (orm. „Արարատյան աղոթքներ”). Stanowi on wybór wierszy Chastura, przekładanych na język polski. Podczas tłumaczenia tekstu, poezji starano się zachować rytmiczność, obrazowość i duchowość oryginalnych tekstów. Poezja ta jest opisywana jako modlitwa sama w sobie, a miłość — jako forma istnienia. „Wiersze mają medytacyjny i często religijny, kontemplacyjny wydźwięk. Przypominają modlitwy, refleksje nad sensem, wiarą i duchowością. Sama forma poezji otwiera na głębszą introspekcję. Polski tekst uznawany jest za wierny zarówno w warstwie formalnej (rytm, obraz), jak i duchowej, co czyni przekład atrakcyjnym dla polskiego czytelnika zainteresowanego literaturą ormiańską i duchową poezją .
To kolejne spotkanie twórcy ormiańskiego w Gdańsku. Pierwsze odbyło się 8 sierpnia 2025 r. W Bibliotece Oliwskiej. Wydarzenie było organizowane w ramach współpracy Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gdańsku, Związku Ormiańskiego w Gdańsku i Gdańskiego Klubu Poetów. Charakter spotkania w Związku Ormiańskim w Gdańsku miał bardzo otwartą, przyjazną formułę. Integracja kulturowo-poetycka dwóch kultur ormiańskiej i polskiej nosi w sobie bardzo pozytywną energię. Otwiera nam drogę do lepszego poznania Armenii, jej kultury, sztuki. Varużan Chastur wielokrotnie podkreślał podczas prezentacji dzieła, że świat twórczy, dzieła np. Mickiewicza i Chopina są mu bliskie. Podobnie bliska stała się teraz twórczość Chastura. „Modlitwy Ararackie” będące poetyckim zbiorem, w którym słowo staje się modlitwą, zaś miłość — formą istnienia. Tom łączy duchowość i metaforykę poezji ormiańskiej z wrażliwością i językowym talentem tłumacza, co stwarza przestrzeń zarówno do literackiej refleksji, jak i do wewnętrznego dialogu. To wartościowa pozycja dla miłośników literatury orientalnej, przekładów poezji i duchowej twórczości.
Twórczość Varużana Chastura jest ogniwem łączącym twórców polskich i ormiańskich. Gdzieś tam głęboko w sobie odczuwam jedność twórczą jako duchową liturgię, światpoglądową kosmowizję. Same wiersze mają charakter „dialogiczny”. Są rozmową barwną i muzyczną. Poeta przemawia językiem uniwersalnym, który możemy łatwo odczytać i staje się niezwykle nam bliski. Tomik „Modlitwy ararackie” Varużana Chastura to wybór wierszy o symbolicznym znaczeniu. Wiersze te są duchowym przesłaniem dla świata z wnętrza świętej Góry Ararat jako symbolu arki ocalenia ludzkości. Tom podzielony jest na cykle a każdy cykl ma inny wydźwięk przekazu. W twórczości Chastura można się zanurzyć, by czerpać z niej rytm przekazu, estetykę i odbyć podróż, w którą nas zabiera. Głębia, balsamiczność, po ostro zarysowane wersy, rygorystyczne czterowersy a nawet nieskładne białe wiersze. Warto sięgnąć po ten tomik wierszy, tym bardziej, że można śmiało postawić go na półce z dobrą, światową literaturą.
Warto tu wspomnieć jeszcze o Gagiku Parsamyanie. To charyzmatyczny i wszechstronny twórca, którego działalność artystyczna i organizacyjna od lat łączy światy kultury ormiańskiej i polskiej. Jako prezes Związku Ormiańskiego w Gdańsku nie tylko pielęgnuje dziedzictwo Armenii, lecz także konsekwentnie otwiera je na dialog z innymi tradycjami i środowiskami artystycznymi. W jego wizji kultura jest mostem, a nie murem – dlatego w wydarzeniach, które inicjuje, obok muzyki i poezji ormiańskiej można było usłyszeć arie operowe światowej klasyki w wykonaniu Johannesa Kircha, który przyjechał z Berlina. Wielokrotnie dzięki otwartości Związku Ormiańskiego mogliśmy uczestniczyć w wystawach polskich artystów czy spotkać twórców z zupełnie odmiennych kręgów kulturowych. Parsamyan to artysta, który potrafi myśleć zarówno w kategoriach sztuki wysokiej, jak i sztuki bliskiej codziennemu odbiorcy. Zaprasza do współpracy muzyków, malarzy, poetów, ludzi teatru, czyniąc z organizowanych przez siebie wydarzeń nie tylko spotkania kulturalne, ale i przestrzeń autentycznej wymiany myśli. Dzięki jego otwartości Związek Ormiański w Gdańsku stał się miejscem, w którym polska twórczość może znaleźć przyjazny dom, a ormiańska tradycja – nowych przyjaciół i odbiorców. Pod jego przewodnictwem odbywają się liczne wystawy, koncerty, spotkania autorskie i wieczory poetyckie, które pokazują, że dziedzictwo Armenii jest żywe, różnorodne i zdolne inspirować współczesnych artystów. Parsamyan nie ogranicza się do prezentacji historii czy tradycji – on aktywnie ją przekształca, wpisując w szeroki kontekst kultury europejskiej, a zarazem dbając o jej autentyczność i głębię. Jego działalność ma wymiar łączący, integrujący i edukacyjny – dzięki niej wielu Polaków po raz pierwszy zetknęło się z ormiańską muzyką, literaturą czy sztuką, a jednocześnie odkryło, jak wiele wspólnych wartości łączy oba narody.
Osoby biorące udział w promocji: Gabriela Szubstarska – Prezes Gdańskiego Klubu Poetów, Agnieszka Smugła – poetka, Dr Norajr Ter Grigorian – członek Zarządu Związku Ormiańskiego. Wszyscy, wraz z zaproszonymi gośćmi, uświetnili tę szczególną okoliczność. Wiersze czytał Marek Zalewski. Z tomem wierszy „Modlitwy Ararackie” zapoznały nas panie z Klubu Poetów. Nad całością czuwali Prezes Gagik Persamyan oraz wiceprezes Związku Ormiańskiego w Gdańsku, Tadeusz Serocki. Zgromadzona publiczność miała niepowtarzalną okazję wysłuchania utworów w języku ormiańskim – ojczystym języku poety – które czytał sam Varużan Chastur. W wydarzeniu uczestniczył również gdański Portal Informacyjno-Kulturalno-Publicystyczny Gdańsk Miasto Marzeń.
Tekst/foto: Beata Lewandowska