Historia dzielnicy
Początkowo wieś na południe od Starych Szkotów, w odległości 4 km od dawnych fortyfikacji miejskich Starego Przedmieścia. Jej pierwotna lokalizacja wiązała
się z płynącym do połowy XIV wieku bezpośrednio do Motławy Potokiem Oruńskim (Oraną), przy czym zaczątek osady powstał w miejscu, gdzie ciek ten krzyżował się z prowadzą- cym do Gdańska od południa ważnym szlakiem handlowym Via Mercatorum (obecnie Trakt św. Wojciecha). Po wybudowaniu w połowie XIV wieku Kanału Raduni zabudowa rozwijała się głównie na tzw. niskiej (wschodniej) jego stronie, gdzie w rejonie obecnego przystanku kolejowego Gdańsk-Orunia ukształtował się rodzaj rynku, a właściwie dwóch połączonych ze sobą placów: większego (stanowiącego zakończenie obecnej ul. Żuławskiej i Smętnej) i mniejszego (w rejonie obecnej ul. Gościnnej), które tworzyły charakterystyczny
dla wielu wsi tego obszaru układ urbanistyczny, tzw. placowy. Zachodnia, wysoka strona kanału, początkowo słabiej zasiedlona, stworzyła korzystną przestrzeń dla zabudowy dworskiej i parkowej (Park Oruński), w mniejszym stopniu mieszkalnej (ul. Nowiny, Ptaszniki).
Osadnictwo na tym terenie istniało już w epoce brązu (1500 lat p.n.e.) Z Orunią wiążą się wykopaliska archeologiczne dotyczące X–XI wieku. W XVII–XVIII wieku obok gospodarstw rolnych i drobnych zakładów rzemieślniczych pojawiły się także letnie rezydencje i dworki gdańskich patrycjuszy. W 1757 roku nabył tu grunt w dolnej części osady Andreas Schopenhauer, dziadek filozofa, Artura. Ufundował on m.in. aleję lipową.
W 2. połowie XIX wieku postępowała dalsza modernizacja osiedla, ponadto coraz silniejsze powiązanie z Gdańskiem. W 1869 w sąsiedztwie Parku Oruńskiego i wznoszącej się w nim Góry Pięciu Braci zbudowano wielki zbiornik wodny, rezerwuar wody dla okolicznych osiedli, zasilany wodociągiem aż spod Pręgowa. Podczas działań wojennych w 1945 roku Orunia zaliczała się do dzielnic mniej zniszczonych, niemniej jednak poważnie uszkodzone zostały obiekty sakralne.
Po wojnie nastąpiła częściowa wymiana ludności, jednak z racji za- mieszkiwania tu przed wojną wielu Polaków, niektóre zakłady usługowe i sklepy kontynuowały swoją działalność pod niezmienionymi szyldami. Już w kwietniu 1945 wznowiła działalność
pierwsza z oruńskich szkół (Szkoła Podstawowa nr 9) przy Małomiejskiej 58. W roku 1946 w budynku po dawnym domu poprawczym Johannishof przy ul. Żuławskiej 19 powstało Państwowe Liceum (potem Technikum) Wodno-Melioracyjne (po rozszerzeniu oferty edukacyjnej od 1976 Zespół Szkół Rolniczych, a od 1996 Zespół Szkół Inżynierii Środowiska), które w latach 1951–1952 otrzymało nowy budynek szkoły oraz internatu przy ul. Smoleńskiej 5/7. Luterański kościół św. Jerzego przejęli katolicy w 1945 roku i został on oddany do dyspozycji zgromadzeniu salezjanów. W budynkach zaplecza dawnej restauracji Zur Ost-bahn umieszczono najpierw warsztaty mechaniczne; po renowacji i przebudowie tego obiektu w 1953 znalazł tu lokum Dzielnicowy Dom Kultury. Do czasu wybudowania w roku 1962 kina Kosmos w domu kultury funkcjonowało kino Jutrzenka.
W 2001 roku Orunia ucierpiała podczas wielkiej powodzi po ulewnym deszczu (przerwały się wówczas wały na Kanale Raduni oraz na rzece Raduni).
Zasoby dzielnicy
Placówki oświatowe
Przedszkole nr 9, 80-020 Gdańsk, ul. Nowiny 2
Przedszkole nr 11, 80-021 Gdańsk, ul. Raduńska 54
Przedszkole nr 24, 80-001 Gdańsk, Trakt św. Wojciecha 320
Przedszkole nr 71, 80-028 Gdańsk, ul. Diamentowa 13A
Szkoła Podstawowa nr 16 im. Władysława Broniewskiego, 80-052 Gdańsk, ul. Ubocze 3
Szkoła Podstawowa nr 40 im. kpt. Leonida Teligi, 80-012 Gdańsk, ul. Stroma 19
Szkoła Podstawowa nr 56 im. Andrzeja Struga, 80-037 Gdańsk, ul. Małomiejska 8A
Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego nr 2
- Technikum nr 14
- Szkoła Policealna dla Dorosłych nr 14
- Technikum nr 8
- Branżowa Szkoła I stopnia nr 8, 80-058 Gdańsk, Smoleńska 5/7
Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Henryka Wieniawskiego, 80-032 Gdańsk, ul. Gościnna 4
Kluby i domy sąsiedzkie
Dom Sąsiedzki „Gościnna Przystań” na Oruni
Gdańska Fundacja Innowacji Społecznej ul. Gościnna 14, 80-032 Gdańsk
Instytucje kultury
Filia nr 33 Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej, ul. Diamentowa 10
Stacja Orunia Gdański Archipelag Kultury, ul. Dworcowa 9
Zespół Pieśni i Tańca Gdański Archipelag Kultury, ul. Dworcowa 9
Teatr Gdański Archipelag Kultury, ul. Dworcowa 9
Mediateka na ul. Gościnnej (w przyszłości)