Koncert z cyklu „Wielkie dzieła, wielcy Wykonawcy” w Gdańsku. Roman Perucki, Tianji Liu, Capella Gedanensis.

U podnóża Biskupiej Górki w Gdańsku znajduje się dawny kościół Menonitów, obecnie zbór „Radość” Kościoła Zielonoświątkowego. W tym właśnie miejscu gdański zespół wokalno – instrumentalny Capella Gedanensis zaprasza na swoje koncerty. Nie jest to oczywiście jedyne miejsce w jakim występuje. Niebawem ze względu na planowany remont wnętrza w celu przystosowania sali do koncertów zespół zapraszał będzie w wiele innych miejsc, tak więc warto śledzić na stronie cappellagedanensis.pl kalendarium wydarzeń.

Ostatnio w ramach cyklu „Wielkie dzieła, Wielcy Wykonawcy” mieliśmy niebywałą okazję rozsmakować się ponownie w utworach muzyki dawnej. Program zawierał kompozycje z Tabulatury gdańskiej bedącej jedynym na świecie tego typu zbiorem utworów. Podczas wydarzenia usłyszeliśmy: Vater unser in Himmelreich, Laura pane, Tabulatury oliwskiej: Hans Leo Hassler – Canzona, Anonim – Chorea oraz mogliśmy wysłuchać utworów wielkich kompozytorów: Ecce lignum crucis /Oto drzewo krzyża/ Stanisława Moniuszki, Koncert op. 4 nr 2 B-dur Georg’a Friedrich’a Händel’a, Concerto für cembalo F-dur Joseph’a Haydn’a oraz Koncert F-dur Hoboken XVIII nr Joseph’a Haydna.

Na koncercie mogliśmy podziwiać wirtuozerską grę na pozytywie Profesora Romana Peruckiego, Dyrektora Filharmonii Gdańskiej, dyrygenta, pierwszego organisty Katedry Oliwskiej, cenionego w kraju konsultanta organowego. Roman Perucki jest w Polsce i poza granicami bardzo znanym, cenionym artystą. To dzięki niemu i wielu jego staraniom powstała na gdańskiej Ołowiance Filharmonia Gdańska, co można przypisać temu faktowi znaczącą zasługę dla miasta Gdańska oraz dla rozwoju kultury wyższej.

Całe wydarzenie miało piękną oprawę muzyczną i wokalną dzięki towarzyszeniu zespołu instrumentalnego oraz chóru. Gościnnie wystąpił Tianji Liu /baryton/, niezwykle utalentowany młody artysta, który studiował w gdańskiej Akademii Muzycznej u Profesora Marcina Ciszewskiego a przyjechał do nas z Chin. Podczas wykonania kompozycji S. Moniuszki “Oto drzewo krzyża” zaskoczył nas i oczarował śpiewem w języku polskim. Całość poprowadzona była przez dyrygenta Filipa Cieszyńskiego. Warto tu wspomnieć, że Dyrektorem Capelli Gedanensis jest p. Marek Więcławek, uznany panista i solista z dużym dorobkiem artystycznym, który w pełni zaangażowany jest w działania na rzecz zespołu. W 1992 zespół został uznany jako instytucja kultury Miasta Gdańska a wszelkie wydarzenia związane z zespołem wpływają na wysoki poziom kultury muzycznej Wybrzeża.

Koncert, który odbył się 6 kwietnia miał szczególne znaczenie, gdyż w jego trakcie po raz pierwszy zaprezentowano publiczności nowy instrument – pozytyw. Zakupiony został przez Cappellę Gedanensis ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – Państwowego Funduszu Celowego. Dofinansowanie ma na celu promowanie muzyki dawnej. Capella Gedanensis kontynuuje tradycje Kapeli Rajców Miejskich, założonej w XVI wieku. Nieustannie urzeka swoimi koncertami bardzo zróżnicowaną pod względem gustów muzycznych publiczność. Ma też wiernych wielbicieli, koneserów brzmienia nieco innego, gdzie zachowany jest porządek oryginalnych wykonań utworów z zachowanym kontekstem kulturowym i historycznym muzyki dawnej.

Podczas koncertu głównie uwagę publiki przykuł właśnie ten nowy nabytek. Pozytyw, czyli małe organy piszczałkowe wykonane zostały przez organmistrza Zdzisława Mollina. Jest to instrument, który z łatwością może być przemieszczany, co jest rzeczą znaczącą dla zespołu. Miałam niepowtarzalny zaszczyt przeprowadzenia rozmowy z mistrzem. Wprowadził mnie nieco w arkana swojego zawodu, a także w tajniki wyposażenia, które znajduje się w organach i muszę stwierdzić, że jest to dość ciekawy instrument o charakterystycznym brzmieniu.

Znajduje się w nim 240 sztuk piszczałek, gdzie największa ma z nich 130 cm a najmniejsza około 2-3 cm. Ta rozbieżność zapewnia instrumentowi 3 głosy, czyli 3 rzędy trybu piszczałkowego. Tryb piszczałkowy w organach to sposób generowania dźwięku za pomocą drgającego powietrza w piszczałkach. Piszczałki są podstawowym źródłem dźwięku w organach. Pozwala to na transpozycję, którą można zmienić dźwięk na dawne stroje, czyli na 415, 430, 460 Hz. Jego zaletą jest mobilność, osadzony jest na kółeczkach i platformie dzięki, której można go przestawiać.

Obudowa wykonana jest z drewna dębowego, wewnątrz dolnej części znajduje się wentylator oraz elektryczna dmuchawa nadmuchująca instrument. Dźwięki są w zawężonej skali niż w organach, niemniej jednak jest to ich jakoby miniatura. Firma produkująca instrumenty to firma z tradycją rodzinną. Założona w 1957 r. przez ojca p. Zdzisława, ś.p. Marcin Mollin, który wszczepił zamiłowanie do tworzenia instrumentów piszczałkowych. Trzeba przyznać, że zawód organmistrza jest zawodem dość wyjątkowym.
Zdzisław Mollin może pochwalić się wieloma dokonaniami. Jednym z nich jest m.in. wykonanie organów, które możemy podziwiać w Kościele Bożego Ciała na gdańskiej Morenie, które budowane były aż przez 3 lata. Pozytyw organowy wykonany został również dla Akademii Muzycznej w Gdańsku, a także jest w prywatnych rękach, w wielu kościołach na terenie Polski i nie tylko. Instrument dla Capelli Gedanensis powstawał 3 miesiące. Składają się na niego tysiące elementów, w tym klawiatura, różne cięgna, popychacze, wentyle, zasuwy, piszczałki. Dźwięki wydobywają się dzięki powietrzu, które dostarcza we współczesnej odmianie instrumentu wentylator elektryczny a w nim znajduje się mieszek, czyli magazyn powietrzny.

Pozytyw organowy ma bardzo ciekawe brzmienie. W muzyce dawnej to instrument, który zajął swoje zaszczytne miejsce i chyba bez niego oraz instrumentów historycznych nie byłoby właściwego odbioru tego rodzaju muzyki. Ma ona niepowtarzalny urok i charakter. Bez tych instrumentów oraz wirtuozerii wykonywanych utworów z okresu Średniowiecza, Renesansu i Baroku nie byłoby tego autentyzmu i wiernego odtworzenia zapisów nutowych z owego czasu, które diametralnie różniły się od późniejszych zapisów nutowych. Ważny jest tu nurt autentyzmu w wykonawstwie i odpowiednia interpretacja zapisów nutowych, jak też koncepcja muzyki dawnej. Koncerty Capelli Gedanensis noszą w sobie wszystkie te elementy składowe, dlatego mają tak wyjątkowy i unikatowy charakter.

Patronat honorowy nad koncertem objęła Prezydent Miasta Gdańsk p. Aleksandra Dulkiewicz.

Tekst/foto: Beata Lewandowska